Tuesday 6 November 2012

شاهنامه خوانی در منچستر - 1

حدود هزار سال پیش ابرمرد فرهنگ و هنر ایران زمین ابوالقاسم فردوسی گوشه هایی از معرفت و تاریخ اساطیری نیاکانمان را به نظم کشید و اکنون بعد از گذشت یک هزاره از خلق این اثر، جمعی در منچستر (انگلستان) گرد هم آمده ایم تا این شاهکار هنری و ادبی ایران زمین را با هم مرور کنیم و از آن پند بگیریم. در اینجا قصد دارم که چکیده ای از آنچه در هر جلسه میاموزم را ثبت کنم

برای این جلسات از چند نسخه مختلف شاهنامه استفاده می کنیم
شاهنامه چاپ سنگی بمبئی، به سرمایه حسین شرف الدین، بخط و دقت عبادالله محمد ابراهیم، شانه العزیز، 1272 هجری
تهران، انتشارات پدیده (کلاله خاور) گوتنبرک، 1375
نیویورک، بکوشش احسان یارشاطر، جلال خالقی مطلق، 1366
شاهنامه الکترونیکی http://www.youtube.com/watch?v=dJK5sy8Llds
شاهنامه به کوشش احسان میرباقری (مدید تولید)، اوردگاه هنر و اندیشه، تهران زمستان 1396) بر اساس نسخه نه جلدی چاپ مسکو

شاید اولین نکته قابل توجه اختلاف در ابیات بین نسخه ها است که البته وقتی پای متنی به قدمت هزار سال در بین است، مسلما اختلافات جزئی بین متون چندان هم دور از انتظار نیست. ضمن اینکه در آن زمان، کتب دستی نوشته میشده و امکان جابجایی حروف و کلمات و دست بردن در لغاتی که شاید چندان واضح و یا مصطلح نبوده، هم میرود. البته در برخی از چاپهای اخیر شاهنامه غرض ورزی و مصلحت اندیشی در حذف برخی ابیات واضح بود. بنابراین سعی خواهیم کرد بیشتراز چاپ های قدیمی استفاده کنیم

به نام خداوند جان و خرد         کزین برتر اندیش بر نگذرد


جلسه اول

شاهنامه با ستایش خرد شروع می شود و تفاوت بین انسان و دیگر جانداران را در خرد بشر می داند

ستایش خرد
وصف آفرینش عالم
آفرینش مردم
آفرینش آفتاب و ماه
ستایش پیغمبر

یکی از قابل تامل ترین ابیات در قسمت آفرینش مردم بیت زیر بود

ترا از دو گیتی برآورده اند        به چندین میانجی بپرورده اند

با شنیدن این بیت به تئوری تکامل و خلقت بشر فکر کردم. این بیت هزار سال پیش سرایده شده یعنی هشتصد سال قبل از اینکه داروین نظریه تکامل زیست شناختی خود را اعلام کند. میانجی همچنین می تواند اشاره به معلمان پرورش روان و فکر (بزرگان علم و دین) هم باشد 

لغتی که آموختم: سریر= تخت

عنوان بخش "در ستایش پیغمبر" در نسخه خطی قدیمی "در ستایش پیغمبر و یارانش" نوشته شده. متن قدیمی همچنین این ابیات را اضافه داشت
که خورشید بعد از رسولان مه        نتابید بر کس ز بوبکر به
عمر کرد اسلام را آشکار        بیاراست گیتی چو باغ بهار
پس از هر دوان بود عثمان گزین        خداوند شرم و خداوند دین
چهارم علی بود جفت بتول       که او را بخوبی ستاید رسول


جلسه دوم

فراهم آوردن شاهنامه
داستان ابو منصور دقیقی
داستان دوست مهربان
امیرک منصور
سلطان محمود

این قسمت از شاهنامه شاید بهترین بخش برای آشنایی با فردوسی به عنوان یک عالم و دانشمند باشد. چرا که سبکی که وی به کار برده، دقیقا همان است که امروزه در معتبرترین دانشگاه ها و مراکز تحقیق جهان دنبال می شود. وی با بیان شیوه جمع آوردی اطلاعات و دانسته های ماقبل خود و اعلام منابع تحقیقش در واقع ارزش و اعتبار شاهنامه را افزوده و این نکته ای است بس درخور تامل که کمتر بدان توجه شده. هم چنین بدون دخل و تصرف داستان ها را منتقل کرده. ضمن اینکه توجه به خواننده خود و نحوۀ نگارش مناسب حال عام و خاص نیز بوده
سخن هر چه گویم همه گفته اند        بر باغ دانش همه رفته اند
...
تو این را دروغ و فسانه نخوان        به یکسان روشن ِ زمانه مدان
دگر بد که ناچار بایست گفت        همان به که دارم سخن در نهفت
...
تو این نامور نامه از نیک و بد        چنان دان که تصدیقش آرد خرد
سخن هست بعضی که معقول نیست        ولیکن مبر ظن که منقول نیست
اگر از پی خاص رفتی سخن         نبودی یکی حشو سرتا به بن
وگر سربسر بودی از بهر عام        شدی قصه ناچیز و گفتار خام
ازآن طبع را نفرتی خاستی        بدو هر کسی دل نیاراستی
درآن جهد کردم که تا نیک و بد        خردمند والا و اندک خرد
بیابند ارین نامۀ دلپذیر        ز معقول بهره ز منقول پیر
بنزدیک دانشوران روشن است        که حشو و دروغش نه جرم من است
...
یکی نامه بد از گه باستان        فراوان بدو اندرون داستان
پراکنده در دست هر موبدی        ازو بهره یی نزد هر بخردی
یکی پهلوان بود دهقان نژاد        دلیر و بزرگ و خردمند و راد
پژوهنده ی روزگار نخست        گذشته سخنها همه باز جست
زهر کشوری موبدی سالخورد        بیاورد کین نامه را گرد کرد
بپرسیدشان از کیان جهان        وزان نامداران و فرخ مهان
که گیتی بآغاز چون داشتند        که ایدون به ما خوار بگذاشتند
چگونه سر آمد به نیک اختری        بریشان بر آن روز کندآوری
بگفتند پیشش یکایک مهان        سخنهای شاهان و گشت جهان
چو بشنید از ایشان سپهبد        سخن یکی نامور نامه افکند بن
چنین یادگاری شد اندر جهان        برو آفرین از کهان ومهان

جلسه سوم

پادشاهی گیومرت - سی سال
پادشاهی هوشنگ - چهل سال
پادشاهی طهمورت - سی سال

سیامک پسر گیومرت بوده که دیو او را می کشد. پدر به خونخواهی بلند می شود و انتقام پسر را می گیرد. بعد از گیومرت هوشنگ (پسر سیامک) جانشین پدربزرگ می شود. در دوران او کشاورزی، دام پروری و علم کار با ابزار و فلزات پرورش میابد. لباس مردم در آن دوره از چرم بوده. همچنین فردوسی پدید آمدن آتش از برخورد دو سنگ را به این زمان نسبت می دهد. پس از هوشنگ طهمورت به پادشاهی می رسد. در این دوران نخ ریسی و بافندگی آغاز می شود. خط و علم نوشتن را طهمورت از دیوی که از او امان خواسته بود میاموزد

http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2012/11/5.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2012/11/6.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2012/12/7.html
https://sharp-pencils.blogspot.com/2012/12/7.html
http://sharp-pencils.blogspot.com/2012/12/7_17.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/01/9.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/01/10.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/01/11.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/02/12.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/02/13.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/03/14.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/03/15.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/03/16.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/04/17.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/04/18.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/04/19.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/05/20.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/05/21.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/06/22.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/09/23.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/09/24.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/09/25.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/10/26.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/10/27.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/10/28.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/10/29.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2013/11/30.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/01/31.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/01/32.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/01/33.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/02/34.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/02/35.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/02/36.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/03/37.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/03/37_10.html
http://sharp-pencils.blhttp://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/12/50.htmlogspot.co.uk/2014/03/38.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/03/39.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/06/40.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/09/41.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/09/42.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/09/43.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/09/44.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/10/44.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/10/45.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/11/46_10.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/11/48.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/12/49.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/12/50.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/12/51.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2014/12/52.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/01/53.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/01/55.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/02/56.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/02/57.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/02/56.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/02/59.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/03/60.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/03/61.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/03/62.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/03/63.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/04/64.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/04/65.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/05/66.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/05/67.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/05/68.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/05/69.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/06/70.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/06/71.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/07/72.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2015/07/73.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/01/75.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/02/76.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/02/77.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/02/78.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/02/79.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/04/80.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/04/81.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/04/82.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/04/83.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/05/84.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/06/86.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/08/87.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/09/89.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/09/91.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/09/92.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/10/93.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/10/95.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/10/95_31.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2016/11/96.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/01/97.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/01/98.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/01/99.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/02/100.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/03/101.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/03/102.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/04/103.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/04/104.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/04/105.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/05/106.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/05/107.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/06/108.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/06/109.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/07/110.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/07/101.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/10/112.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/10/112.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/10/113.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/11/114.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/11/115.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/11/116.html

پادشاهی لهراسب
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/12/117.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/12/118.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2017/12/120.html

پادشاهی گشتاسپ
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/01/122.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/02/123.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/02/124.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/02/125.html
https://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/02/126.html
http://sharp-pencils.blogspot.co.uk/2018/02/127.html
به بند کشیدن اسفندیار
انجام شدن کار دقیقی
چنگ گشتاسپ و ارجاسپ و نیاز به کمک اسفندیار
رهایی اسفندیار از بند به بهانه کمک به گشتاسپ
جنگ اسفندیار با توران و فرار ارجاسپ و اسیر شدن گرگسار
هفت خوان اسفندیار: خوان اول
خوان دوم، سوم، چهارم و پنچم اسفندیار
خوان ششم و هفتم اسفندیار
نجات خواهران اسفندیار، پیروزی بر ارجاسپ شاه و بازگشت به ایران
رستم و اسفندیار
رستم و اسفندیار _ اولین دیدار
رستم و اسفندیار_رجزخوانی آنها و از نژاد خود بالیدن
رستم و اسفندیار_آخرین صحبت ها و آماده شدن برای جنگ
رستم و اسفندیار_جنگ نخست آنان
رستم و اسفندیار_ نجات رستم توسط سیمرغ و راهنمایی‌های او
رستم واسفندیار_کشته شدن اسفندیار به دست رستم
رستم و اسفندیار_عزاداری اسفندیار و تعلیم بهمن و آماده‌سازی او برای پادشاهی
رستم و شغاد_ برای کشتن رستم نقشه کشیدن
رستم و شغاد_کشته شدن رستم
خاک‌سپاری رستم
کشته شدن فرامرز و به بند کشیده شدن زال
آزادکردن زال و پادشاهی همای
به آب سپردن فرزند همای و بزرگ کزدن او توسط گازر و همسرش
 به پادشاهی رسیدن داراب

پادشاهی اسکندر
پادشاهی و مرگ داراب و تولد اسکندر و دارا
پادشاهی دارا و سه جنگ او با اسکندر
مرگ دارا، پیروزی اسکندر
تاجگذاری اسکندر و ازدواج با روشنک، دختر دارا 
تعبیر خواب کید، پادشاهی اسکندر
فرستادن چهار چیز توسط کید برای نجات پادشاهی خود
ازدواج با دختر کید و امتحان فیلسوف، پزشک و جام جادویی کید و رضایت اسکندر
جنگ اسکندر با فور
ملاقات اسکندر و قیدافه
‌ماجراهای عجیبی که اسکندر با آنها روبرو می‌شود
ماجراهای سفرهای اسکندر: یاجوج و ماجوج 
ماجراهای سفر اسکندر: درخت گویا
ماجراهای اسکندر: مرگ و خاک‌سپاری اسکندر

اشکانیان
به دنیا آمدن اردشیر بابکان
فرار اردشیر به پارس و جنگ و شکست اردوان
ماجرای کرم کجاران و جنگ اردشیر با مهرک و هفتواد و کرم  

ساسانیان
پادشاهی اردشیر و تولد شاپور
تولد اورمزد  فرزند اردشیر و دختر مهرک
عدل و داد اردشیر
نصایح اردشیر
عهد اردشیر با شاپور
پادشاهی و مرگ شاپور
پادشاهی و مرگ اورمزد
پادشاهی و مرگ شیر --- شاپور--- اورمزد --- بهرام --- بهرام بهرام --- بهرام بهرامیان--- نرسی --- اومزد ---شاپور (دوم
پادشاهی شاپور، اسارتش در روم و داخل پوست خر، https://sharp-pencils.blogspot.com/2019/08/178.html فرار از روم و شکست روم
مانی و پایان پادشاهی شاپور
پادشاهی و مرگ اردشیر نیکوکار، شاپور سوم و بهرام شاپور
پادشاهی یزدگزد بزه‌کار و به دنیا آمدن بهرام
بهرام و آزاده
مرگ یزدگرد
تصمیم انجمن مهیستان برای ادامه ندادن سلسله‌ی پادشاهی یزدگرد و به تخت نشاندن خسرو بجای بهرام 
ادعای بهرام برای پادشاهی و اثبات صلاحیت خود 

پادشاهی بهرام
داستان لنبک آبکش و براهام و برخورد بهرام با آنها
حرام و حلال کردن شراب
نقش رهبران دینی در آبادی و ویرانی سرزمین و برگشت مهاجران
عقد دختران آسیابان، گنج جمشید: پیدا شدن و بخشیدن آن به ارزانیان
بهرام گور و دختران آسیابان
بهرام گور و آرزو، دختر ماهیار گوهرفروش
بهرام و فرشیدورد_ دارای خسیس
بهرام و بازرگان و بهرام و زن پرهیزکار
بهرام و جنگ با خاقان
بهرام و معماهای فرستاده‌ی قیصر روم
بهرام و شنگل
بهرام و شنگل (پادشاه هند) و ازدواج با دختر شنگل _سپینود
بهرام و ولیهعدی هندوستان
مرگ بهرام

پادشاهی یزدگردو پسرانش، هرمز، پیروز

پادشاهی بلاش (پسر کوچک پیروز) و پایان آن

پادشاهی قباد و کشته شدن سوفزای، پادشاهی جاماسپ، پادشاهی مجدد قباد
پادشاهی قباد، آیین مزدک و پایان مزدکیان، مرگ قباد، به تخت نشستن کسری یا نوشین روان

آغاز پادشاهی کسری (نوشین روان) و خطبه‌ی پادشاهی او
نوشین‌روان: تقسیم ایران به چهار منطقه و مالیات کم بر زمین نهادن و بخشیدن مالیات‌های بیشتر
نوشین‌روان و مبارزه برای آرامش و آبادانی ایران
نوشین‌روان و جنگ‌ ایران با روم
نوشین‌روان و تولد نوش‌زاد (پسرش) و خروج او از دین پدری
نوشین‌روان و جنگ با نوش‌زاد و مرگ نوش‌زاد و خاکسپاری او
نوشین‌روان و حضور بوزرجمهر به عنوان کودکی که خواب او را تعبیر می‌کند
نوشین‌روان: نشست اول و دوم بوزرجمهر
نوشین‌روان: نشست سوم بوزرجمهر
نوشین‌روان: نشست چهارم و پنجم بوزرجمهر
نوشین‌روان: نشست ششم و هفتم بوزرجمهر
نوشین‌روان: داستان مهبود و زروان
نوشین‌روان: جنگ هیتالیان با خاقان چین
نوشین‌روان: پیام خاقان چین به نوشین‌روان
نوشین‌روان: پیام به خاقان چین و خاقان چین دخترش را به عقد نوشین‌روان درآوردن
نوشین‌روان: انتخاب دختر خاقان و ازدواج با او
نوشین‌روان: گسترش عدل در جهان
نوشین‌روان: گفتار بوزرجمهر در اصول کشورداری و کارهای درست و اشتباه
نوشین‌روان: کشف قوانین شطرنج توسط بوزرجمهر و ساخت تخت‌نرد
نوشین‌روان: چگونگی اختراع شطرنج در هندوستان. آغاز داستان گو و طلخند
نوشین‌روان: پیدایش شطرنج و پایان داستان طلخند و گو

پادشاهی هرمزد

 پادشاهی بهرام چوبینه

پادشاهی خسرو پرویز

پادشاهی قباد معروف به شیرویه



پادشاهی یزدگرد



© All rights reserved

No comments: